Ελευθεροτυπία - 03/10/2014
Έντυπη Έκδοση
Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 3 Οκτωβρίου 2014
ΝΕΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΧΩΡΙΣ ΔΝΤ, Ή ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ
Θέλουν να δέσουν και την επόμενη κυβέρνηση
Χωρίς πρόγραμμα δεν έχει αγορές, ήταν το μήνυμα του κεντρικού τραπεζίτη Μάριο Ντράγκι σε Αθήνα και Λευκωσία, όσον αφορά την προοπτική αγοράς των λεγόμενων Asset Backed Securities/ABS, δηλαδή τίτλων που συνδέονται και καλύπτονται με στοιχεία ενεργητικού. Στην Αθήνα ο... χρησμός Ντράγκι ερμηνεύθηκε ανάλογα είτε ως αναφορά για προετοιμασία ενός «νέου Μνημονίου της Ε.Ε. χωρίς ΔΝΤ» είτε ως συνεχιζόμενη επιτήρηση από την αρχή του 2015 και στη συνέχεια.
Οπως και να διαβαστεί ο «χρησμός» Ντράγκι, ευνοϊκός για τη σημερινή κυβέρνηση δεν είναι...
Σύμφωνα με την ΕΚΤ, απαράβατη προϋπόθεση που τίθεται είναι η ύπαρξη υφιστάμενου/ενεργού προγράμματος με την Ευρωπαϊκή Ενωση, δηλαδή η υλοποίηση των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η χώρα έναντι των δανειστών, μετά τη λήξη του Μνημονίου (και με το ΔΝΤ), στο τέλος του 2014. Ωστόσο, τραπεζικές πηγές σημειώνουν πως επί της ουσίας η Ελλάδα θα πρέπει να εφαρμόζει κάποιου είδους πρόγραμμα (post programme surveillance - εποπτεία μετά το πρόγραμμα), όπως και για τη χορήγηση ρευστότητας. Πρακτικά, διευκρινίζουν οι ίδιες πηγές, λόγω της χαμηλής αξιολόγησης των τίτλων (καλυμμένων ομολόγων, ABS) και των κριτηρίων που δεν πληρούνται προκειμένου να συνεχιστεί η παροχή ρευστότητας, θα πρέπει να διατηρηθεί η επιτήρηση της ελληνικής οικονομίας.
Δυνητικά η ΕΚΤ θα παρέχει ρευστότητα ίση με το 30% της ονομαστικής αξίας των ABS (με διαβάθμιση χαμηλότερη του ΒΒΒ-, περίπου στην κατηγορία «σκουπιδιών»), με τις τράπεζες να υποχρεούνται να βάζουν «μαξιλάρι» ασφαλείας υψηλότερες εξασφαλίσεις από την ονομαστική αξία της έκδοσης. Ειδικότερα σε εκδόσεις διαβάθμισης ΒΒΒ- η αξία των ενεχυριασμένων δανείων να ξεπερνά κατά τουλάχιστον 25% την ονομαστική αξία του τίτλου.
Σύμφωνα με τη Citigroup, οι 4 συστημικές τράπεζες διαθέτουν σήμερα τιτλοποιήσεις και εκδόσεις καλυμμένων ομολογιών ύψους 44 δισ. ευρώ. Ομως από αυτές μόλις τα 12 δισ. ευρώ έχουν πιστοληπτική διαβάθμιση ίση ή υψηλότερη απ' αυτή της Ελληνικής Δημοκρατίας και επομένως μπορεί να επιλεγούν για το πρόγραμμα αγορών της ΕΚΤ.
Σύμφωνα με τον αμερικανικό οίκο, για την Εθνική το σύνολο των ABS υπολογίζεται σε 22 δισ. ευρώ, στα 8 δισ. για την Alpha Bank, στα 7,2 δισ. για την Πειραιώς όσο και για τη Eurobank.
Ωστόσο τίθενται δύο βασικοί όροι: α) ως προς τα collaterals με ελάχιστο όριο το 25% και β) την εξάρτηση της παροχής ρευστότητας, έναντι ABS, στοιχείων ενεργητικού των τραπεζών με τις μεταρρυθμίσεις που υποχρεούται να υλοποιήσει η Ελλάδα. Σύμφωνα με άλλες πηγές, το τελικό όφελος είναι αμφίβολο αν θα φθάσει σε ρευστότητα τα 4-5 δισ. ευρώ σε ένα θετικό σενάριο. Πενιχρά οφέλη κατά την εκτίμησή τους, που ως παράπλευρη συνέπεια είχαν το «άδειασμα» τραπεζικών μετοχών και στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Ρήτρες που έχουν τεθεί για όλες τις ευρωπαϊκές τράπεζες, ενισχύοντας την εκτίμηση ξένων αναλυτών, πως τελικά η ΕΚΤ υποχρεώθηκε εν τέλει να υιοθετήσει τις συστάσεις της γερμανικής πλευράς. Και αυτά λίγες μέρες πριν από την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των stress tests από την ΕΚΤ, στις 26 Οκτωβρίου.
Το μαξιλάρι τους
Παράγοντες της αγοράς σημειώνουν πως τα παρελκόμενα του προγράμματος Ντράγκι δημιουργούν άμεσα (είτε έμμεσα) χρηματοδοτικές αλλά και πολιτικές συνέργειες. Χρηματοδοτικές, γιατί εάν η διαδικασία υλοποιηθεί απρόσκοπτα καλύπτει μέρος από τα 11,4 δισ. ευρώ του «μαξιλαριού» του ΤΧΣ, οπότε οι τράπεζες δεν θα χρειαστεί να αντλήσουν πρόσθετα κεφάλαια από το Ταμείο. Σε αυτή την περίπτωση το «μαξιλάρι» του ΤΧΣ μένει ακέραιο, διευκολύνοντας τη συγκυβέρνηση να διαφημίσει παράλληλα με την έξοδο του ΔΝΤ από τη χώρα και την εφαρμογή ενός προγράμματος χρηματοδότησης.
Επί της ουσίας ένα νέο Μνημόνιο (κομμένο και ραμμένο από Βερολίνο και Βρυξέλλες, αλλά χωρίς ΔΝΤ), που θα «βαφτιστεί» πρόγραμμα ρευστότητας και θα «επικοινωνηθεί» ως επιτυχία της συγκυβέρνησης. Παράλληλα, οι δύο Ευρωπαίοι εταίροι της τρόικας και δανειστές επιχειρούν το «δέσιμο» και της επόμενης κυβέρνησης, προλαμβάνοντας βεβαίως το ενδεχόμενο και μιας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.
ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΤΩΝ «ΚΟΚΚΙΝΩΝ» ΔΑΝΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΥΠΑΡΚΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ Η ΕΚΤ ΑΝΑΣΤΑΙΝΕΙ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ABS
Τα δίνει όλα για ρευστότητα
Τα καλυμμένα ομόλογα πριν από την κρίση ήταν τα αγαπημένα χαρτιά των «αναρχικών» τραπεζιτών
Το πολυαναμενόμενο σχέδιό του για την αγορά τίτλων (καλυμμένων ομολόγων και ABS) παρουσίασε χθες από τη Νάπολη ο διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) Μάριο Ντράγκι, διατηρώντας αμετάβλητα τα τρία επιτόκια αναφοράς της κεντρικής τράπεζας.
Τα πακέτα ρευστότητας, λέει ο Μάριο Ντράγκι, θα πετύχουν μόνο αν συνεχιστούν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις
Στο πλαίσιο της μηνιαίας συνεδρίασης του δ.σ. της ΕΚΤ και της καθιερωμένης συνέντευξης Τύπου που ακολούθησε, ο λαλίστατος Ντράγκι ανέφερε πως οι αγορές από την ΕΚΤ καλυμμένων ομολόγων θα ξεκινήσουν στα μέσα Οκτωβρίου και οι αγορές αντίστοιχα χρεογράφων ABS στη διάρκεια του δ' τριμήνου. Το πρόγραμμα θα διαρκέσει τουλάχιστον δύο χρόνια.
Το σχέδιο είναι να αυξηθούν τα περιθώρια δανεισμού, ώστε να διευκολυνθούν οι τραπεζικές πιστώσεις προς την πραγματική οικονομία της ευρωζώνης και δη τις μικρομεσαίες (κατά τον ορισμό της Ε.Ε.) επιχειρήσεις, απομακρύνοντας έτσι την Ευρώπη από το φάσμα του αποπληθωρισμού. Μαζί δε με τον φθηνό δανεισμό από τις συνολικά οκτώ στοχευμένες πράξεις μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (TLTROs) έως τον Ιούνιο του 2016, αναμένεται να αυξήσουν σημαντικά τον ισολογισμό της ΕΚΤ στο χορό των τρισ., καθώς τα περιθώρια τόνωσης με μεγαλύτερη παρέμβαση στα επιτόκια είναι πλέον μηδενικά.
Τα καλυμμένα ομόλογα είναι τίτλοι πλήρους εξασφάλισης και αποτελούν διαχρονικά ένα σίγουρο και χαμηλού κόστους χρηματοδοτικό εργαλείο για τις τράπεζες που θέλουν να αντλήσουν ρευστότητα. Καθώς καλύπτονται από περιουσιακά στοιχεία όπως ενυπόθηκα δάνεια, δάνεια εγγυημένα από κυβερνήσεις και δημόσιους οργανισμούς, αγοράζονται χαμηλότοκα από ασφαλιστικά ταμεία, κεντρικές τράπεζες και θεσμικούς επενδυτές. Σε αντίθεση με τα τιτλοποιημένα χρεόγραφα (ABS) είναι μεγαλύτερης διάρκειας και απλής τυποποίησης, ενώ δεν απαλείφονται από τον ισολογισμό των τραπεζών, παραμένοντας στοιχεία του ενεργητικού τους.
Η αγορά καλυμμένων ομολόγων ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη το 2008 στην Ευρώπη μετά την αγορά κρατικών ομολόγων. Λαμβάνοντας υψηλές πιστοληπτικές διαβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης και παρέχοντας προστασία ανάλογη με αυτή των κρατικών τίτλων, προτιμούνταν από τους επενδυτές σε μια εποχή όπου οι μεγάλοι παίχτες της Ευρώπης έπαιρναν θέσεις για την επικείμενη κρίση ερήμην των ανυποψίαστων φορολογουμένων. Χρησιμοποιούνταν δε κατά κόρον από τις ευρωπαϊκές τράπεζες ως ενέχυρο για νομισματικές πράξεις με την ΕΚΤ αλλά και στη διατραπεζική αγορά, ενώ μπορούσαν να έχουν καλύτερη διαβάθμιση από αυτήν των τραπεζών που τα εξέδιδαν.
Στην Ελλάδα, το νομικό πλαίσιο για τις καλυμμένες ομολογίες εισήχθη τον Αύγουστο του 2007 με τον Ν. 3601/2007 (άρθρο 91) όπου ενσωματώθηκαν σχετικές ευρωπαϊκές οδηγίες για την κεφαλαιακή επάρκεια επιχειρήσεων επενδύσεων και πιστωτικών ιδρυμάτων στο πλαίσιο της Βασιλείας ΙΙ.
Τα χρεόγραφα δανειακών εγγυήσεων ABS (Asset-backed securities) είναι μια άλλη πικρή ιστορία, καθώς είχαν τεράστια ευθύνη για την κρίση που ξέσπασε το 2007 στις ΗΠΑ.
Με τα εργαλεία αυτά οι τράπεζες μπορούσαν να ξεφορτωθούν τοξικά δάνεια, τα οποία τιτλοποιούσαν και πουλούσαν σε επενδυτές που κυνηγούσαν τις μεγάλες αποδόσεις.
Το σινιάλο Ντράγκι για αναζωογόνηση της ημιθανούς αγοράς των τιτλοποιημένων δανείων στην Ευρώπη προκαλεί το Βερολίνο. Ο Ντράγκι δεν διευκρίνισε το ποσό των αγορών, πέραν του ότι αυτές θα αυξήσουν σημαντικά τον ισολογισμό της ΕΚΤ, αλλά έχει υποσχεθεί πως δεν θα αγοράσει κρατικούς τίτλους. Και παρά το γεγονός πως χθες εξέφρασε την εμπιστοσύνη του στη γαλλική κυβέρνηση ότι θα προχωρήσει στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις (τις οποίες θεωρεί πανευρωπαϊκή προϋπόθεση για την επιτυχία της νομισματικής του πολιτικής), το Παρίσι συμπαρατάσσεται με το Βερολίνο και δεν δίνει εγγυήσεις για πακέτα ABS υψηλότερου κινδύνου.
Τον Ντράγκι φαίνεται πως στηρίζουν οι ρυθμιστικές αρχές, καθώς ο Διεθνής Οργανισμός Επιτροπών Κεφαλαιαγοράς (Iosco) παρουσίασε τις προάλλες στη συνάντηση των G20 στην Αυστραλία τα κριτήρια για μια νέα παγκόσμια αγορά ABS. Δεν φαίνεται να ισχύει το ίδιο για τους πολίτες που διαδήλωσαν χθες έξω από το Capodimonte Palace, κατά της λιτότητας και της ανεργίας. Μέσα στο παλιό παλάτι των Βουρβώνων, ο Ντράγκι είπε πως τους κατανοεί αλλά δεν ευθύνεται η ΕΚΤ για την κατάσταση. Ως γνωστόν, η φτώχεια δεν διαβαθμίζεται.
