Ελευθεροτυπία - 04/12/2009
Έντυπη Έκδοση
Βιβλιοθήκη, Παρασκευή 4 Δεκεμβρίου 2009
Τηλεφώνημα από την Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ
(Ο Αμλετ από τον Τζουντ Λο)
Νοέμβριος του Ατλαντικού. Πέμπτη βράδυ. Αφήνω τη βροχή να μουλιάζει τους δρόμους του Μανχάταν. Μπαίνω στο κατάμεστο, για πλείστους όσους λόγους, ιστορικό πλέον θέατρο «Broadhurst», στην καρδιά του Μπρόντγουεϊ. Σκηνοθετεί Αμλετ ο Μάικελ Γκραντέιτζ.
Στον κύριο ρόλο το κινηματογραφικό θύμα του Ταλαντούχου κυρίου Ρίπλεϊ, ο απρόοπτος κι άλλο τόσο ταλαντούχος Τζουντ Λο. Λιτές προοπτικές χώρων, εύστροφη ένδεια σκηνικών δεδομένων, μόνο λευκά και μαύρα πλάνα που εναλλάσσονται αρμονικά. Στενά πέτσινα κοστούμια αναδεικνύουν τις γραμμές των σωμάτων. Και βεβαίως, απόλυτος σεβασμός στο σαιξπηρικό ιδίωμα. Σχεδόν αμέσως παίρνουμε μέρος σε έναν αγώνα τένις μέχρις εσχάτων ή, καλύτερα, σε ένα πρωτάθλημα ελληνορωμαϊκής πάλης. Είναι η στιγμή ακριβώς που ο Αμλετ, ο μέγας είρων, που συγκρίνεται από πλευράς σημειολογικής πληθώρας και ανθρωπολογικής βαρύτητας μόνον με τον Ιησού Χριστό, όπως υποστηρίζει ο Χάρολντ Μπλουμ, παύει ξαφνικά να το παίζει ελέω Θεού πρίγκιψ. Αρχίζει να μεταμφιέζεται σε έναν υπερκινητικό δαίμονα, σε έναν απροκάλυπτο υστερικό της Αλήθειας. Εκτελεί μαθηματικά τα καθήκοντά του. Καθώς προετοιμάζεται για την ανταπόδοση του κακού, φθέγγεται ρυθμικά. Κάνει δηλαδή κάτι σαν σουηδική γυμναστική θανάτου. Η ενέργειά του σαρώνει. Ο θυμός του μας σπρώχνει σε γωνίες τού είναι. «Και είναι τόσο κοντός», ψιθυρίζει μια στιγμή η άγνωστη διπλανή μου, για να συμπληρώσει σε λίγο ότι «κι όμως, φαίνεται τόσο ψηλός, ένας μπρατσωμένος γίγαντας!». Στο διάλειμμα των είκοσι λεπτών μού λέει, μεταξύ άλλων, ότι είναι γιατρός, ορθοπεδικός, από το γειτονικό Νιου Τζέρσι, που επισκέπτεται συχνά τα ελληνικά νησιά. Πάντα τον Αύγουστο - το τονίζει ιδιαίτερα αυτό.
Στο δεύτερο μέρος ο Τζουντ Λο ανεβάζει κι άλλο τις ταχύτητες. Τώρα υπαγορεύει στην κυριολεξία του όρου Μοίρα. Με πλήρη επίγνωση, εννοείται, της ανίατης ασθένειάς του, που επιμένει να βλέπει τον κόσμο ως προδομένη ιδέα και ως κατακερματισμένη παράσταση ταυτοχρόνως, για να θυμηθούμε τον μεγάλο διδάξαντα της τρομερής Wille-Θέλησης, τον Αρθούρο Σοπενχάουερ. Οφηλία, η Γκούγκου Μπέθα-Ρο, ένα τόσο δα πραγματάκι. Το Τραγικό θα την καταπιεί, αφού πρώτα θα την εξαρθρώσει με μανία. Τα παρακολουθώ όλα ως μπαλέτο ψυχής. Και εμπεδώνω μια φορά ακόμα: «The readiness is all» (5η πράξη, 2η σκηνή, ήτοι «Το να 'ναι έτοιμος κανείς είναι το παν», μετάφραση Μιχάλη Κακογιάννη, εκδόσεις Καστανιώτη, 1985, ή «Σημασία έχει να είσαι έτοιμος», μετάφραση Ερρίκου Μπελιέ, εκδόσεις Υψιλον, 1999). Το αίμα που χύνεται στην τελευταία σκηνή είναι ασφαλώς το ίδιο το αίμα - οίνος θυσίας, που κυλούσε νοερά γύρω μας από τις πρώτες κιόλας θανάσιμες ατάκες του έργου· το οποίο ουδέποτε κατενόησε ο σοφός κατά τα άλλα Τ. Σ. Ελιοτ.
