Ελευθεροτυπία - 09/03/2010
Έντυπη Έκδοση
Ελευθεροτυπία, Τρίτη 9 Μαρτίου 2010
Εθνογραφία των Βλάχων
Υπήρχαν κοινωνικές ανισότητες στις κτηνοτροφικές κοινωνίες;
Τσοπανόπουλο στην οριογραμμή
Πώς διαμορφωνόταν η κοινωνική ιεράρχηση και ποιοι έπαιρναν πολιτικές-δικαστικές αποφάσεις; Πότε τα πράγματα εξωθούνταν στα άκρα, σε σημείο να ξεκινήσει βεντέτα; Το τσελιγκάτο ως δομή της κοινωνίας των Βλάχων αποτέλεσε επί αιώνες μια μορφή κοινωνικής οργάνωσης, που τη συναντάμε με τις όποιες διαφορές και σε άλλες κτηνοτροφικές κοινότητες.
Το βιβλίο του δρος Ελευθέριου Π. Αλεξάκη «Οι Βλάχοι του Μεζιτιέ και η ειρωνεία της Ιστορίας. Μια εθνογραφία του μη προβλέψιμου», από τις εκδόσεις Δωδώνη, έρχεται να φωτίσει άγνωστες πτυχές αυτής της κοινωνίας, η οποία θεωρητικά μας είναι ευρέως γνωστή, πρακτικά όμως λείπουν πολλά κομμάτια από το παζλ, που ο ερευνητής έρχεται ύστερα από επιτόπια έρευνα να μας συμπληρώσει. Κι αυτό, διότι οι Βλάχοι του Μετζιτιέ ή αλλιώς του Κεφαλόβρυσου Πωγωνίου Ιωαννίνων αποτελούν ένα κομμάτι της Ιστορίας των Βλάχων της Ελλάδας και ταυτόχρονα ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας με ενεργό συμμετοχή και στα σημερινά κοινωνικοπολιτικά δρώμενα.
Ο ερευνητής παρουσιάζει αλλά δεν στέκεται στα πολιτικά ζητήματα που κατά καιρούς έχουν τεθεί για τους Βλάχους (π.χ. γλώσσα, καταγωγή), ούτε στον λαογραφικό πλούτο. Φωτίζει όμως πτυχές της καθημερινότητας των ανθρώπων αυτών και θέτει, χωρίς να το επιδιώκει, νέα επιστημονικά ερωτήματα, που αφορούν γενικότερα τις κτηνοτροφικές κοινωνίες.
Οι Βλάχοι του Μετζιτιέ δεν είναι ένα ευκολοδιάβαστο βιβλίο. Μπορεί όμως και πρέπει ν' αποτελέσει πιλότο για οποιονδήποτε κοινωνικό επιστήμονα θέλει να σκάψει κάτω από την επιφάνεια. Διότι ερευνά τους Βλάχους του Κεφαλόβρυσου, όχι μέσα από το στενό πρίσμα μιας αποστεωμένης πραγματικότητας στον χρόνο αλλά μέσα από τις αλλαγές που επιβάλλουν, η νομοθεσία, οι διεθνείς συγκυρίες.