Ελευθεροτυπία - 21/11/2009
Έντυπη Έκδοση
Ελευθεροτυπία, Σάββατο 21 Νοεμβρίου 2009
Η κόλαση των παιδιών
50 χρόνια από τη Διακήρυξη του ΟΗΕ
Ανήκω στη γενιά των παιδιών που πέρασαν τα λεγόμενα τρυφερά χρόνια τους με πολύ ξύλο.
Ξύλο από γονείς, μεγαλύτερα αδέρφια, δασκάλους -γενικώς μεγαλύτερους και δυνατότερους. Οχι επειδή οι άνθρωποι ήταν βάρβαροι, αλλά επειδή το ξύλο είχε εκτιμηθεί... παραδοσιακά ως το αποτελεσματικότερο μέσω φρονηματισμού - από... αγάπη δηλαδή (οπότε, με τη λογική αυτή, μπορεί να εξηγηθεί και το γεγονός ότι συχνά άντρες έδερναν και τις γυναίκες τους). Χρόνια βίας διανύαμε άλλωστε. Σκοτώνονταν οι μεγάλοι μεταξύ τους (μόλις 60 χρόνια απέχουμε από τον Εμφύλιο), πολεμικά, κατά μίμηση των μεγάλων ήταν και τα παιχνίδια των παιδιών. Αυτό όμως, φαίνεται, δεν είναι τίποτα μπροστά στα ανά τον κόσμο συνεχιζόμενα φαινόμενα βίας, με θύματα και τα παιδιά.
Πενήντα χρόνια χθες, 20 Νοεμβρίου, από τη Διακήρυξη του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ενώ η 11η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί διεθνώς ως Παγκόσμια Ημέρα του Παιδιού. Ευκαιρία να σταθώ σ' ένα βιβλίο-λεύκωμα του Θόδωρου Καρζή (δημοσιογράφου, ιστορικού και λογοτέχνη πλήθους εξαιρετικών και βραβευμένων πονημάτων) με τίτλο «Το παιδί στον κόσμο των μεγάλων» - υπότιτλος «Μια ιστορία της παιδικής ηλικίας από την αρχαιότητα ώς τον 21ο αιώνα» (εκδ. Α.Α. Λιβάνη - Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός).
Υπέρ του παιδιού
Στη Διακήρυξη του ΟΗΕ (που παρατίθεται ολόκληρη στο βιβλίο του Καρζή) υπογραμμίζεται η ανάγκη προστασίας του παιδιού από κάθε αρνητικό στοιχείο που θα μπορούσε να απειλήσει τη φυσική, πνευματική και ηθική ανάπτυξή του. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού καθιερώνονται δέκα βασικές αρχές από τις οποίες μεταφέρω ενδεικτικά δύο:
* Το παιδί απολαμβάνει ειδικής προστασίας, η οποία θα το καθιστά ικανό να αναπτυχθεί, φυσικά, διανοητικά, ηθικά, πνευματικά και κοινωνικά, με τρόπο υγιή και φυσιολογικό, μέσα σε συνθήκες ελευθερίας και αξιοπρέπειας.
* Το παιδί θα προστατεύεται από όλες τις μορφές παραμέλησης, σκληρότητας και εκμετάλλευσης. Δεν θα γίνεται αντικείμενο συναλλαγής, ούτε θα γίνεται δεκτό σε εργασία πριν από ένα κατώτατο όριο ηλικίας.
Τι από αυτή τη διακήρυξη τηρείται στις μέρες μας;
Παρά τον υπότιτλο, το βιβλίο του Καρζή δεν είναι μια απλή ιστορία της παιδικής ηλικίας από την αρχαιότητα ώς τον 21ο αιώνα. Είναι κάτι περισσότερο, καθώς, παράλληλα με τα πολυάριθμα ιστορικά στοιχεία του, αγκαλιάζει και όλες τις παραμέτρους, τις κοινωνικο-οικονομικο-θρησκευτικές αντιλήψεις και δραστηριότητες που αφορούν το παιδί. Η θέση του στην πατριαρχική και τη σύγχρονη οικογένεια, η παιδική εργασία (που φτάνει ώς τη δουλεία), το παιχνίδι, ο πόλεμος, η μοίρα του κοριτσιού είναι μερικά μόνο από τα θέματα που θίγονται στις σελίδες του.
Και κατά
Δεν λείπουν και τα εφιαλτικά στατιστικά στοιχεία. Ιδού τι αναφέρεται σ' έναν πίνακα με τίτλο «Τι συμβαίνει στον αναπτυσσόμενο κόσμο»:
* Κάθε μέρα πεθαίνουν 16.000 παιδιά από πείνα και αιτίες που σχετίζονται με αυτήν. Αυτό σημαίνει ότι ένα παιδί χάνει τη ζωή του κάθε τρία δευτερόλεπτα, κυρίως στις χώρες του Τρίτου Κόσμου.
* 73 εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο δεν πηγαίνουν στο σχολείο, ενώ ένα στα δύο στη Ν. Ασία δεν ολοκληρώνουν τη φοίτηση στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
* Περισσότερα από 15 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 18 ετών είναι ορφανά, γιατί το AIDS σκότωσε τους γονείς τους.
Να προσθέσουμε και τα παιδιά-θύματα των ανά τον κόσμο πολεμικών συρράξεων.
Το κείμενο του βιβλίου συνοδεύεται από πλούσιο -και σοκαριστικό- φωτογραφικό υλικό. Θα σταθώ σε τρεις εικόνες:
**Ο φακός έχει συλλάβει έναν εντεκάχρονο εργαζόμενο σε ανθρακωρυχείο της Κολομβίας, μέσα στη σκοτεινή στοά, ντυμένο με κουρέλια, να σέρνει έρποντας μια τεράστια καρβουνόπετρα, φωτίζοντας το δρόμο του μ' ένα φαναράκι που κρατάει με τα δόντια του.
**Μια σειρά από ημίγυμνα κοριτσάκια στην κεντροδυτική Αφρική περιμένουν να υποστούν, για λόγους θρησκευτικούς, το μαρτύριο της κλειτοριδεκτομής, που σηματοδοτεί την ενηλικίωσή τους. Η πράξη, πρόχειρη και συνοπτική από ανειδίκευτες γυναίκες, συχνότατα συνεπάγεται ασθένειες, αναπηρίες ή και θανάτους.
**Γυμνά κοριτσάκια αγορασμένα από την Ταϊλάνδη και κλεισμένα σε οίκους ανοχής της Μπανγκόκ, ποζάρουν χαμογελώντας στο φακό, γιατί οι εκμεταλλευτές τους τα έχουν πείσει ότι πρέπει να είναι ευτυχισμένα που δεν πέθαναν από την πείνα...
Ας μη μας διαφεύγει ότι η βάρβαρη συμπεριφορά απέναντι στα παιδιά ξεκινάει από τη βιβλική σφαγή των νηπίων από τον βασιλιά της Ιουδαίας Ηρώδη, περνάει στις θυσίες παιδιών (για εξευμενισμό των θεών) και φτάνει ώς τις -τάχα πολιτισμένες- μέρες μας. *
