Ελευθεροτυπία - 22/01/2010
Έντυπη Έκδοση
Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 22 Ιανουαρίου 2010
Εθος και ήθος ζωής
«Το καφενείο είναι μια πλατωνική Ακαδημία», έγραφε στους «Μικρόκοσμους» ο Κλαούντιο Μαγκρίς. «Σ' αυτή την Ακαδημία δεν διδάσκεται τίποτε, αλλά μαθεύονται η κοινωνικότητα και η απομυθοποίηση.
«Στο καφενείο τούτο δω εσέ καλωσορίζω, τρατάρω σε μια και δυο, χωρίς να σε γνωρίζω»
Μπορεί κανείς να φλυαρεί, να αφηγείται, αλλά δεν είναι δυνατόν να κηρύττει, να συγκαλεί επιτροπές, να κάνει μαθήματα. Ο καθένας στο τραπέζι του είναι πλησίον ή απόμακρος, ανάλογα με το ποιος βρίσκεται δίπλα του...».
«Καφενεία στην Κρήτη», εκδόσεις «Τυποκρέτα», τηλ.: 2810-380882. Δεν πρόκειται απλά για ένα φωτογραφικό λεύκωμα, ούτε μόνο για παρακαταθήκη μνήμης, αλλά για μια διαθεματική μελέτη άρτια καλλιτεχνική, μια ταξιδιωτική περιπλάνηση σε τόπους οικείους, ανθρώπινους, λυτρωτικούς, σε κεφάλαια της τοπικής κοινωνικής ιστορίας άρρηκτα συνδεδεμένα με τις μεγάλες και μικρές στιγμές των ανθρώπων. Μια τετραμελής ομάδα μερακλήδων Κρητικών, ο Νικήτας Αλμπάνης, ο Νίκος Κουτάντος, η Αταλάντη Μιχελογιαννάκη, η Εφη Ψιλάκη, όργωσε την Κρήτη, φωτογράφισε, κατέγραψε μαρτυρίες, μίλησε με καφετζήδες και θαμώνες.
Η πιο χαρακτηριστική εικόνα (δεν είναι τυχαίο που δύο ενότητες έχουν τίτλους «Αγγιμα ψυχής» και «Καφενεία, φωτογραφία ανθρώπινης ψυχής») περιγράφεται στον πρόλογο: «Μπαίναμε με μηχανές και τρίποδες, με φωτογραφικές τσάντες, μοιάζαμε να διαταράσσουμε τον παγιωμένο κόσμο του ελληνικού καφέ. Αλλος ρουφούσε από το φλιτζάνι, άλλος έπαιζε κομπολόι, άλλοι έπαιζαν χαρτιά ή τάβλι. Ενας ή περισσότεροι σταματούσε τη δραστηριότητά του, σήκωνε το χέρι, φώναζε στον καφετζή προστακτικά: "Κέρασέ τσοι...". Ισως αυτή η στιγμιαία διακοπή της δραστηριότητας να είναι το ήθος του κρητικού καφενείου».
Η «ποιητική τετράς» υπογραμμίζει πως αυτή η εθιμική λειτουργία αποτυπωνόταν μέσα από την ψυχολογία των ανθρώπων, τους κώδικες συμπεριφοράς και τα ιδιαίτερα στιγμιότυπα που ισχύουν αδιατάρακτα στο κρητικό χωριό.
«Τα καφενεία», γράφει ο Νίκος Κουτάντος, «είναι όλα αυτά αλλά και πολλά περισσότερα. Ισως είναι οι χαμένες γειτονιές των παιδικών μας χρόνων, οι τελευταίες θύμησες της πορτοκαλάδας και της βανίλιας φιστίκι.Ισως είναι ό,τι όμορφο και μαγικό έχουμε αφήσει να περιμένει στην άκρη της γρήγορης και σύγχρονης καθημερινότητάς μας».*
