Ελευθεροτυπία - 23/10/2010
Έντυπη Έκδοση
Βιβλιοθήκη, Σάββατο 23 Οκτωβρίου 2010
Θλίψεις σωμάτων σε άδεια δωμάτια
Στέλλα Βλαχογιάννη
Με λένε Θάνατο
εκδόσεις Μετρονόμος, σ. 45, ευρώ 10
Ο Ράινερ Μαρία Ρίλκε γράφει σ' ένα ποίημά του: Ο μέγας θάνατος που εντός έχει ο καθένας/ είναι ο καρπός που γύρω του τα πάντα περιστρέφονται. Στο δεύτερο ποιητικό της βιβλίο η δημοσιογράφος και ραδιοφωνική παραγωγός, Στέλλα Βλαχογιάννη, τολμά να αποκαλύψει ήδη από το εξώφυλλο τον καρπό της. «Με λένε Θάνατο». Τίτλος σκληρός, σοκαριστικός -αν έχει μείνει κάτι ακόμα αλώβητο στην εποχή μας που μπορεί να κινητοποιήσει πρωτογενή αισθήματα-, τίτλος όμως που μετά το τέλος της ανάγνωσης των ποιημάτων καταλαβαίνεις πως δεν δηλώνει παραίτηση, αλλά αποκάλυψη.
Εφτά χρόνια μετά τη «Θλίψη του σώματος», (εκδ. Μικρή Αρκτος), η Βλαχογιάννη αποφασίζει να εκθέσει και πάλι το σύμπαν της, να απλώσει τις μνήμες της στα σκοινιά των λέξεων, να αλλάξει το αίμα με μελάνι, να ελευθερώσει μέσα στα κείμενά της λόγια που πιθανόν δεν είπε ποτέ διά ζώσης. Οι μνήμες της παιδικής της ηλικίας, παρούσες και εδώ, όπως και στο πρώτο της βιβλίο, και οι αναφορές στα πρόσωπα της οικογένειάς της αρκετές, όχι όμως ως πρωταγωνιστές μιας προσωπικής ιστορίας που θα άφηνε αδιάφορο τον αναγνώστη ως ιδιωτική υπόθεση, αλλά ως πρόσωπα ενός σπονδυλωτού σεναρίου («Εξι λόγοι για ένα έγκλημα») και ως ήρωες μιας μυθολογίας που εξελίσσεται μέσα στα βιβλία της - και στις ραδιοφωνικές της εκπομπές στο Δεύτερο Πρόγραμμα. Ετσι βρίσκουμε εφτά χρόνια μεγαλύτερη την «Ιωάννα τη Μοναχική», η οποία πλέον βάδισε πάνω στο νερό και περπάτησε απέναντι μοναχική και γεμάτη συντριβή/ Σαν κολασμένη και σαν αγία, και εφτά χρόνια ωριμότερη την κρίση της βασικής ηρωίδας των ποιημάτων για τη μοίρα της: αλλά οι φίλοι μου, τα γέρικα πουλιά/ ξέρανε πως ήτανε άλλο ένα μου τέχνασμα/ για ν' αλλάξω μορφή, σώμα, μοίρα/ να ξεγελάσω το πεπρωμένο/ που με θέλησε λύκαινα και ξένη. Βρίσκουμε όμως και σε αφθονία -και εδώ είναι το μεγάλο της ποιητικό πλεονέκτημα- στίχους αφοριστικούς, που λειτουργούν το ίδιο καλά ενταγμένοι στο ποίημα αλλά και εκτός αυτού: Δεν είμαστε/ παρά η ανάμνηση των προγόνων μας/ σε μια στιγμή αδυναμίας, Ανάμεσα σ' ένα γέλιο κι έναν βήχα/ άφησα την τελευταία μου εξομολόγηση, Και τι είναι ο Παράδεισος; -σκέφτηκα/ Ενας μεγάλος κήπος που παίξαμε και χάσαμε νωρίς- / νωρίς οπότε γιατί τόση αγωνία για την Αγάπη; κ.ά.
Η ποίηση της Βλαχογιάννη έλκει το συναίσθημά της και την ακροβασία μεταξύ μεταφυσικής και πραγματικότητας, παρελθόντος και παρόντος από ποιητές, όπως ο όψιμος Τάσος Λειβαδίτης, και εμφανίζεται εξίσου δυναμική, όπως ο αναγνωρίσιμος δημοσιογραφικός της λόγος. Μόνο που στην ποίησή της η δυναμική αυτή αφορά την εκμυστήρευση αδυναμιών, φόβων προσωπικών διαπιστώσεων. Και σε αυτή την εκμυστήρευση βαδίζει γυμνή, απέριττη, ειλικρινής. Οπως ο θάνατος.
