Ελευθεροτυπία - 24/11/2013
Έντυπη Έκδοση
Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2013
100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Οταν η Ελλάδα ζούσε ένα όνειρο...
Η περίοδος 1912-'13 έμοιαζε σαν ένα όνειρο για τη μικρή Ελλάδα. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι είχαν συμβάλει στην απελευθέρωση των Ηπείρου, Μακεδονίας, Δυτικής Θράκης, ανατολικών νήσων του Αιγαίου. Το επιστέγασμα ήταν ότι στα τέλη του 1913 η μεγαλόνησος Κρήτη ενώθηκε με τη μητέρα-πατρίδα, έπειτα από μεγάλους πολυετείς αγώνες, δύσκολους και αιματηρούς.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος
Το πρωί της Κυριακής 1 Δεκεμβρίου 1913 έξω από το λιμάνι της πόλης των Χανίων αγκυροβόλησε ο ελληνικός στόλος, το πανταχού παρόν θωρηκτό «Αβέρωφ» υπό το ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη. Στην κεντρική προβλήτα του λιμανιού των Χανίων αποβιβάστηκε η ελληνική ηγεσία της εποχής: ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, ο πρωθυπουργός Ελεύθερος Βενιζέλος κ.ά.
Ανάμεσα στο πολυπληθές και ενθουσιώδες πλήθος, οι παλαίμαχοι αγωνιστές, ο Χατζημιχάλης Γιάνναρης και ο ενενηντάχρονος Αναγνώστης Μάντακας.
Ο ενθουσιασμός των χιλιάδων ανθρώπων που ζητωκραυγάζουν υπέρ της ένωσης με την Ελλάδα είναι απερίγραπτος.
Η Κρητική Επανάσταση του 1897 πρωτοσέλιδο σε γαλλική εφημερίδα της εποχής
Ομως η ελευθερία από ένα απολυταρχικό καθεστώς, όπως ήταν η οθωμανική κυριαρχία, δεν κερδίζεται χωρίς αγώνες και αίμα. Η Τουρκοκρατία στην Κρήτη διήρκεσε περί τα 245 χρόνια (1669-1913). Υπό τον τουρκικό ζυγό ήταν η Κρήτη έως το 1898, οπότε εκείνη τη χρονιά η Αγγλία και η Ρωσία συμφώνησαν να δοθεί μια αυτονομία στη μεγαλόνησο υπό τουρκική επικυριαρχία.
Η 3η Νοεμβρίου 1898 υπήρξε επίσης μια ιστορική ημερομηνία, αφού και ο τελευταίος Τούρκος στρατιώτης εγκατέλειψε την Κρήτη και έγινε υποστολή της τουρκικής σημαίας. Αρχισε έτσι η περίοδος της αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας, που λειτούργησε γενικά μ' ένα δημοκρατικό πολίτευμα.
Ο πρώτος ύπατος αρμοστής της Κρητικής Πολιτείας (1898) ορίστηκε ο πρίγκιπας Γεώργιος, που δεν άργησε να έρθει σε πολιτική αντίθεση με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος υπέστη σημαντική ήττα στις εκλογές του 1903 για να επακολουθήσει η ένοπλη εξέγερση του Θερίσου (1905).
Οι επαναστάτες, αν και δεν ικανοποιήθηκαν τα αιτήματά τους, ζητούσαν: κατάργηση της αρμοστείας, καθεστώς όμοιο μ' εκείνο της Ανατολικής Ρωμυλίας, εκλογή ανωτάτου άρχοντος από την κρητική συνέλευση και ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.
Το θωρηκτό «Αβέρωφ» στα Χανιά
Ενα σπάνιο βιβλίο-ντοκουμέντο
Για όλη αυτή την πορεία μέχρι την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα μάς μιλάει ο φιλόλογος κ.Μανώλης Παπαμαστοράκης στο πρωτότυπο και ξεχωριστό βιβλίο του, που προσφέρει σήμερα η «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία»: «Γεώργιος Ι. Παπαμαστοράκης, ο πρωθυπουργός και αρχιτέκτονας της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα (24.9.1908), Κρήτη (1878-1913)».
Οι σελίδες του βιβλίου εμπλουτίζονται με πλήθος ντοκουμέντων και φωτογραφιών αλλά και σημαντικών πληροφοριών, όπως ήταν μεταξύ άλλων η θέση του Βικτόρ Ουγκό ότι «η υπόθεση της Κρήτης είναι της Ελλάδος υπόθεση και της Ελλάδος η υπόθεση είναι υπόθεση της Ευρώπης».
Ο Ουγκό, μάλιστα, είχε στείλει στη μεγαλόνησο τον Γουσταύο Φλουράνς, έναν Γάλλο ριζοσπάστη, δημοκρατικό, για να βοηθήσει την Κρητική Επανάσταση 1866-1869. Ο κρητικός λαός τον αγκάλιασε και τον ονόμασε «Κρήτα πολίτη».
