Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία - 29/11/2009
Έντυπη Έκδοση
Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2009
Λευκές πινελιές στο γκρίζο
Γίνεται ποτέ μια φυλακή να έχει ανθρώπινο πρόσωπο; Ο υφυπουργός Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Δικαιωμάτων Απ. Κατσιφάρας, αρμόδιος για τη σωφρονιστική πολιτική, καταλαβαίνει πλήρως την αντίφαση που κρύβει το συγκεκριμένο ερώτημα.
Αποσβολωμένος εν τούτοις από το απερίγραπτο θέαμα εξευτελισμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας που διαπίστωσε σε όλες τις φυλακές που επισκέφθηκε, δηλώνει αποφασισμένος να προχωρήσει σε θεσμικές παρεμβάσεις που θα βελτιώσουν την απαράδεκτη γκρίζα εικόνα του σημερινού σωφρονιστικού μας καθεστώτος.
1 Ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των κρατουμένων και η κατάργηση των φυλακών-γκέτο, που λειτουργούν ως «άβατο», μακριά από την κοινωνία, είναι βασικές προτεραιότητες της νέας ηγεσίας του υπουργείου.
Ηδη προωθείται για ψήφιση η πρώτη δέσμη μέτρων, που περιορίζουν τις αθρόες προφυλακίσες (δηλαδή τις νέες εισόδους στις φυλακές) και, παράλληλα, δίνουν τη δυνατότητα σε μικροποινίτες αλλά και καταδικασμένους χρήστες ναρκωτικών (εκτός των μεγαλεμπόρων) να αποφυλακισθούν σύντομα με ευνοϊκούς όρους.
2 Οι κρατούμενοι τα υποδέχθηκαν τα μέτρα με συγκρατημένο τρόπο, καθώς εκτιμούν ότι δεν απαντούν στα αιτήματά τους. Και δεν έχουν άδικο: Ηδη οι κρατούμενοι ξεπερνούν συνολικά τις 12.000 ενώ το κόστος διαβίωσης ανά κρατούμενο έχει ανέλθει σε 1.000 ευρώ μηνιαίως.
Το επόμενο βήμα σωφρονιστικής διαχείρισης που μελετά το υπουργείο αφορά άμεσες αλλά και θεσμικού τύπου αλλαγές. Συγκεκριμένα:
3 Οι φυλακές παύουν να βρίσκονται μακριά από την κοινωνική θέαση, όπως γίνεται μέχρι σήμερα. Μόνιμο θεσμικό ρόλο αναλαμβάνουν σε αυτές όλοι οι αρμόδιοι κοινωνικοί φορείς. Τοπική αυτοδιοίκηση, δικηγορικοί σύλλογοι, Συνήγορος του Πολίτη και επιστημονικό προσωπικό της χώρας θα συμμετέχουν πλέον ενεργά τόσο στη διαμόρφωση της σωφρονιστικής πολιτικής όσο και στην άμεση εποπτεία και διοίκηση των φυλακών που βρίσκονται στις περιφέρειές τους.
4 Αναδιαμορφώνεται ριζικά ο θεσμός της εναλλακτικής κοινωνικής έκτισης της ποινής. Μέχρι σήμερα ο θεσμός της κοινωνικής εργασίας, ως προαιρετική έκτιση ποινής, αν και προβλέπεται από το 1990, δεν απέδωσε τα αναμενόμενα. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργέιου μόλις 1.100 κρατούμενοι τα τελευταία 18 χρόνια έκαναν χρήση του εναλλακτικού αυτού θεσμού.
Ενας από τους λόγους ήταν το γεγονός ότι όσοι τον επέλεγαν δεν μπορούσαν να αποφυλακιστούν νωρίτερα από τα χρόνια φυλάκισης, καθώς δεν ισχύει γι' αυτούς η έκτιση των τριών πέμπτων της ποινής για την υφ' όρον απόλυση.
5 Με τη νέα ρύθμιση, η έκτιση των τριών πέμπτων θα ισχύει και για όσους προσφέρουν κοινωνική εργασία. Ταυτόχρονα, μελετάται το ενδεχόμενο για ορισμένα μικροαδικήματα η επιβολή της κοινοφελούς εργασίας να διατάσσεται υποχρεωτικά από το δικαστήριο.
6 Καταβάλλεται προσπάθεια να διευρυνθεί η βάση των κοινωνικών φορέων, δήμων και δημόσιων υπηρεσιών, που προσφέρουν δυνατότητα εναλλακτικής κοινωνικής εργασίας, ενώ αναζητούνται τρόποι η εργασία που παρέχεται δωρεάν να μην είναι και ανασφάλιστη. Σε πραγματική βάση, σχεδιάζονται βιβλιοθήκες, γυμναστήρια, προγράμματα εργασίας μέσα στις φυλακές.
7 Η αξιοποίηση των προτάσεων του Συνηγόρου του Πολίτη για αντικειμενικότερα κριτήρια αδειών και μετατάξεων ακολουθεί σε επόμενη βάση. Η κυβέρνηση φαίνεται έτοιμη να προχωρήσει σύντομα στον περιορισμό της φυλάκισης ανηλίκων, που σήμερα επιτρέπεται, δυστυχώς, από την ηλικία των 13 ετών!
