Έντυπη Έκδοση
Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2014
Η ΑΓΚΥΡΑ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΚΩΝΕΙ ΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΟΧΗ ΤΩΝ ΗΠΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
Κρίση στην Κύπρο: επικίνδυνος κλοιός
Τα παιχνίδια που παίζει η Τουρκία στην Κυπριακή ΑΟΖ έχουν απώτερο σκοπό τη διχοτόμηση της Κύπρου, ενώ συνδυάζονται με την κατάσταση στη Μέση Ανατολή καθώς και την ένταση στα Βαλκάνια με αφορμή τον ποδοσφαιρικό αγώνα Σερβίας - Αλβανίας και την αναβίωση του εθνικισμού των Αλβανών
Ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ επανέφερε το ζήτημα της συνεκμετάλλευσης των κοιτασμάτων που βρίσκονται στην Κυπριακή ΑΟΖ, σταθερό αίτημα της Τουρκίας
Ηπροκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας εναντίον της Κύπρου και εναντίον της Ελλάδας, αφ' ενός με τις πρόσφατες επιχειρησιακές ενέργειες και στην Κυπριακή ΑΟΖ και στη θαλάσσια περιοχή κοντά στο Καστελόριζο, όπου το τουρκικό πολεμικό Ναυτικό διεξήγαγε περιπολίες, αφ' ετέρου με τις απαράδεκτες και εκβιαστικές δηλώσεις του πρωθυπουργού της Τουρκίας κ. Νταβούτογλου, μέσα από τις οποίες με απειλές ανακοινώνεται, στην ουσία, η πραγματική τουρκική πρόθεση για τη διχοτόμηση της Κύπρου, συνιστούν επικίνδυνη κλιμάκωση της κρίσης που ξεκίνησε με την ερευνητική δραστηριότητα του τουρκικού σκάφους «Μπαρμπαρός» μέσα στην Κυπριακή ΑΟΖ. Ηδη καταγράφεται ένα δυσάρεστο επεισόδιο, αυτό της πτώσης -μάλλον για κατάρριψη πρόκειται- του εκπαιδευτικού αεροσκάφους που είχε ξεκινήσει από την Πάφο με προορισμό τον Λίβανο.
Οι εξελίξεις αυτές δεν είναι βέβαια καθόλου τυχαίες, ιδιαίτερα μάλιστα αφού πρέπει να συνδυάζονται με την ευρύτερη κατάσταση στο Ιράκ, τη Συρία και την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, όπου η Τουρκία, κυρίως με δική της ευθύνη, βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση και σε ό,τι αφορά τις σχέσεις της με τον αραβικό κόσμο, ο οποίος διέρχεται μία ακόμη περίοδο μετασχηματισμών μετά την αρχική έξαρση της Αραβικής Ανοιξης, που τόσο ένθερμα σε ορισμένες περιπτώσεις υποστήριξε η Τουρκία (βλ. Αίγυπτο), και σε ό,τι αφορά τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, κυρίως για τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε αρχικά το θέμα των Κούρδων μαχητών αλλά και γενικότερα το ζήτημα της χρήσης ορισμένων στρατιωτικών εγκαταστάσεων όπως η βάση στο Ιντσιρλίκ, για αεροπορικές επιχειρήσεις εναντίον των τζιχαντιστών.
Βέβαια, οι τελευταίες αυτές «αψιμαχίες» δεν είχαν ως αποτέλεσμα ρήξη στις σχέσεις των δύο χωρών, με αποτέλεσμα η Τουρκία να παραμένει στο επίκεντρο του αμερικανικού ενδιαφέροντος και προσοχής. Οπως είναι γνωστό, το θέμα των Κούρδων και η ίδρυση, στο μέλλον, του ανεξάρτητου Κουρδιστάν, ζήτημα στο οποίο έχουν αναφερθεί -στο πρόσφατο παρελθόν- και διακεκριμένοι Αμερικανοί αξιωματούχοι όπως ο συνταγματάρχης και συγγραφέας Ralf Peters και ο R. Galbraith, παλαιότερα σύμβουλος του σημερινού Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, αποτελεί για την Τουρκία πολύ δύσκολο σταυρόλεξο, ενώ το θέμα της χρήσης στρατιωτικών εγκαταστάσεων σε τουρκικό έδαφος αποτελούσε πάντα για τη γείτονα μοχλό πίεσης, κυρίως προς τις ΗΠΑ, για την ικανοποίηση των διαφόρων απόψεων και αιτημάτων της.
Ανοχή από ΗΠΑ και Ε.Ε.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, παρά την ανοχή που δείχνουν, και την επαμφοτερίζουσα στάση που τηρούν τόσο οι ΗΠΑ όσο και άλλες χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μια ανοχή και στάση που δεν δικαιολογείται από τη συμπεριφορά της Τουρκίας, στην προσπάθεια αντιμετώπισης πρώτα της δράσης των τζιχαντιστών και στη συνέχεια των άλλων κρίσιμων θεμάτων που σήμερα χαρακτηρίζουν το Διεθνές Σύστημα, η Τουρκία βρίσκεται υπό πίεση. Ετσι, δημιουργεί εντάσεις που για εκείνη έχουν το χαρακτήρα αντιπερισπασμού με σκοπό την παροχή ανταλλαγμάτων που θα αντισταθμίζουν τις οποιες απώλειες θα προκαλέσουν οι κυοφορούμενες αλλαγές στο χάρτη της Μέσης Ανατολής στο μέλλον και όχι μόνο.
Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι η ένταση που πρόσφατα παρατηρήθηκε σε ποδοσφαιρικούς αγώνες μεταξύ εθνικών ομάδων βαλκανικών χωρών και η αναβίωση του αλβανικού εθνικισμού έχουν και τουρκικό δάκτυλο, ιδιαίτερα αφού οι στενές σχέσεις της γείτονος με την Αλβανία έχουν εδώ και χρόνια καταγραφεί με δυσμενείς για την Ελλάδα συνέπειες (π.χ. η ακύρωση από το Αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο της Ελληνο-Αλβανικής Συμφωνίας για την οριοθέτηση της ΑΟΖ). Παράλληλα έχουν εδώ και καιρό καταγραφεί και οι στενές σχέσεις των ΗΠΑ με την Αλβανία, σχέσεις που στηρίζονται και σε ιστορικό υπόβαθρο και στην αξιοπρόσεκτη δραστηριότητα του αλβανικού λόμπι στις ΗΠΑ. Και αυτό μπορεί να εξηγεί πολλά.
Δεν είναι καθόλου τυχαίες πρόσφατες δηλώσεις του Γερμανού ευρωβουλευτή, επί πολλά χρόνια προέδρου της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και έμπιστου συνεργάτη της κ. Μέρκελ, Ελμαρ Μπροκ, στις οποίες αφού ασκεί κριτική στην Τουρκία για κάποιες από τις ενέργειές της, αναφέρεται στο μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων, προαναγγέλλοντας στην ουσία σοβαρό ενδεχόμενο μεταβολής τους από τη σημερινή ενταξιακή σχέση στην κατεύθυνση της σχέσης με τον ευρωπαϊκό οικονομικό χώρο.
Για τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν το γεγονός αυτό, που συνιστά μία ακόμη μορφή πίεσης αφού ο ίδιος έχει επενδύσει στην ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας του, αποτελεί ταυτόχρονα και λόγο για διεκδίκηση ανταλλαγμάτων. Αλλη αναφορά του Γερμανού πολιτικού στην ευρωπαϊκή προοπτική βαλκανικών χωρών, προφανώς στέλνει μυνήματα για μελλοντικές εξελίξεις που μας αφορούν -όπως το ζήτημα των Σκοπίων.
Κλιμάκωση με πιέσεις
Η ένταση στα Βαλκάνια, σε συνδυασμό με την ένταση στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και ειδικότερα στην Κυπριακή ΑΟΖ, θέτουν την Ελλάδα και την Κύπρο στο επίκεντρο ενός επικίνδυνου κλοιού. Η κλιμάκωση της έντασης από την Τουρκία αποσκοπεί, όπως άλλωστε έχει συμβεί και στο παρελθόν, στην αύξηση των πιέσεων προς την ελληνική και κυπριακή πλευρά για επανέναρξη, με εντατικότερους ρυθμούς, των διαπραγματεύσεων, στις οποίες, με το πρόσχημα της περιφρούρησης της ειρήνης, θα ασκηθούν πιέσεις ώστε να συμφωνηθεί, το συντομότερο δυνατόν, λύση που, δυστυχώς, δεν θα ανταποκρίνεται στα δίκαια αιτήματα και απόψεις της συντριπτικής πλειοψηφίας του κυπριακού λαού.
Τόσο ο κ. Νταβούτογλου όσο και, με διαφορετικό τρόπο βέβαια, οι ΗΠΑ, διά στόματος εκπροσώπου του Στέιτ Ντεπάρτμεντ, έδειξαν το πλαίσιο μιας τέτοιας λύσης, με δεδομένο βεβαίως ότι, πέρα από τις στρατιωτικές πτυχές, αυτό που διακυβεύεται, ιδιαίτερα μετά και την κρίση στην Ουκρανία και τις γνωστές αντιπαραθέσεις με τη Ρωσία, είναι κυρίως ο έλεγχος των πηγών ενέργειας που βρίσκονται εκεί.
Η δήλωση της εκπροσώπου του Στέιτ Ντεπάρτμεντ επανέφερε μία ακόμη φορά το ζήτημα της συνεκμετάλλευσης των κοιτασμάτων που βρίσκονται στην Κυπριακή ΑΟΖ, σταθερό αίτημα της Τουρκίας που φιλοδοξεί να είναι βασικός πόλος στο διεθνή ενεργειακό συσχετισμό δυνάμεων. Η δήλωση του κ. Νταβούτογλου πηγαίνει αρκετά βήματα πιο μακριά. Ο Τούρκος πρωθυπουργός, προκειμένου να εξασφαλίσει την τουρκική παρουσία στα σημαντικά ενεργειακά κοιτάσματα της περιοχής, ζητεί τη δημιουργία δύο κρατών, με στόχο αφ' ενός να προκαλέσει ζητήματα σχετικά με την έκταση και τα κυριαρχικά δικαιώματα στην Κυπριακή ΑΟΖ όπως αυτή είναι σήμερα, αφ' ετέρου να απομονώσει το Καστελόριζο - επίσης πάγια τουρκική θέση-, αφού το νέο αυτό ανεξάρτητο κράτος θα έχει τη δική του ΑΟΖ, η έκταση της οποίας είναι ένα σοβαρό ζήτημα που δεν πρέπει να παραβλέπεται.
Στις εξελίξεις αυτές πρέπει να υπάρξει ισχυρή ελληνική απάντηση που να μην περιορίζεται μόνο σε δηλώσεις και διπλωματικά διαβήματα. Η προετοιμασία της προϋποθέτει εθνική συνεννόηση αλλά και αξιοποίηση των νέων δυνατοτήτων και ευκαιριών που διαμορφώνονται με βάση τις διεθνείς εξελίξεις.
