Έντυπη Έκδοση
On Off, Κυριακή 9 Αυγούστου 2009
ΤΑΣΟΣ ΨΑΡΡΑΣ
«Αλλάξαμε τη γνώμη του κόσμου για τον Καρυωτάκη»
Στη σχέση του ποιητή με την κοινωνία εστίασε ο Τάσος Ψαρράς γράφοντας το σενάριο και σκηνοθετώντας το σίριαλ «Καρυωτάκης». Ανταμοιβή του θεωρεί τη θετική αντίδραση των τηλεθεατών, και ιδίως των κατοίκων της Πρέβεζας.
Μην το κάνεις», μου έλεγαν, «θα σε θάψουν, θα σε φάνε...» Ο σεναριογράφος και σκηνοθέτης του σίριαλ «Καρυωτάκης», Τάσος Ψαρράς, ξεφυλλίζει ένα κλασέρ όπου έχει αρχειοθετήσει τα μέιλ που του έχουν στείλει τηλεθεατές.
Είναι τόσο πολλά και τόσο υμνητικά, κι είναι τόσο υπερήφανος γι' αυτά, που νιώθει αμήχανα. «Το χάρηκε ο κόσμος», λέει.
Γεννημένος το 1948 στη Θεσσαλονίκη από εκπαιδευτικούς γονείς, ο Τάσος λάτρεψε από μικρός τον κινηματογράφο. Στο γυμνάσιο, μαζί μ' ένα συμμαθητή του, έφτιαξαν με τα χέρια τους μια κινηματογραφική μηχανή προβολής, για το μάθημα της Φυσικής. «Εγινε χαμός...», λέει. Ξεκίνησε να κάνει ταινίες στα 18 του επηρεασμένος από τον Γκοντάρ.
Η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, το «Δι' ασήμαντον αφορμήν», έγινε στη χούντα, το 1974, με «πολλή τόλμη και ενθουσιασμό». Παραγωγός του ο Γιώργος Παπαλιός, που έκανε και την παραγωγή του πρώτου του σίριαλ, το 1980. Ηταν η «Πορεία 090», με τη ζωή των ναυτικών στα πλοία, όπου και παρουσιάστηκε πρώτη φορά και ο πασίγνωστος πλέον «Σταυρός του Νότου» σε ποίηση Καββαδία, μελοποιημένος από τον Θάνο Μικρούτσικο.
Εκανες τα σίριαλ για βιοπορισμό;
«Τα περισσότερα σίριαλ τα έχω στο βιογραφικό μου όπως και τις ταινίες - ισότιμα εντελώς».
Ολα σε κρατικά κανάλια...
«Ενα έκανα σε ιδιωτικό, στον ΑΝΤ1, το "13ο Κιβώτιο", αλλά οι συνθήκες δεν με ενθουσίασαν. Αλλά κυρίως κινήθηκα στη δημόσια τηλεόραση γιατί είχα μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων και μπορούσα να επιβάλω αυτό που ήθελα».
Γιατί επέλεξες τον Καρυωτάκη;
«Γιατί εντάσσεται στη γενικότερη θεματολογία που έχω, που είναι συγκρουσιακή. Πάντοτε οι ήρωές μου είναι ή αφανείς ή μια ομάδα ανθρώπων που βρίσκονται σε δυσαρμονία με την εποχή τους, με την εξουσία...».
Προσπάθησες να αποκαταστήσεις την εικόνα που έχουν πολλοί για τον Καρυωτάκη, του πεισιθάνατου;
«Από τα 39 βιβλία που έχω διαβάσει για τον Καρυωτάκη, τέσσερα πέντε μόνο αντιμετωπίζουν και την κοινωνική παράμετρο, τη σχέση του ποιητή με την κοινωνία. Ο Καρυωτάκης ήταν μιας περίεργης, φιλελεύθερης από τη μια κι από την άλλη αναρχικής, ιδιοσυγκρασίας, που δεν ταίριαζε πουθενά, και τα έλεγε σε όλους, με προσωπικό κόστος... Μπορούσε να συλλάβει το πολιτικό στίγμα της εποχής. Το περίφημο ποίημα με το Αγαλμα της Ελευθερίας είναι όλος ο ιμπεριαλισμός, γραμμένος με άψογη ποιητική γλώσσα, το 1923! Ολα τα ποιήματά του, ειδικά στα «Ελεγεία και Σάτιρες», έχουν μια πολιτική και κοινωνική ταυτότητα. Αληθινά χρονογραφήματα της εποχής, άψογα δομημένα».
Σε ποια πλευρά της προσωπικότητάς του έδωσες έμφαση;
«Οταν κάνεις μια βιογραφία, έτσι θα κινηθείς, με τα στάδια που ο ποιητής περνάει. Η ερωτική ιστορία που υπήρχε, ήταν μέσα στα πλαίσια δύο ατόμων που ήταν και τα δύο ασυμβίβαστα. "Καρυωτάκης" ήταν ο τίτλος που επικράτησε - θα μπορούσε να ήταν "Οι Δύο"... Θεωρώ εξίσου σημαντική προσωπικότητα την Μαρία Πολυδούρη, μια ασυμβίβαστη γυναίκα, αν σκεφτούμε τη θέση της γυναίκας την εποχή εκείνη. Εν τω μεταξύ ήταν και ένα θέμα που ηλέκτριζε. "Μην το κάνεις", μου έλεγαν, "θα σε θάψουν, θα σε φάνε..."»
Μιλάς για την Πρέβεζα...
«Ναι. Ο Καρυωτάκης δεν έγινε ποτέ ιδιαίτερα αποδεκτός εκεί. Γκρέμιζαν το άγαλμά του! Το σίριαλ, λοιπόν, άλλαξε άρδην την αντίληψη που είχαν για τον ποιητή. Τώρα γίνονται τα Καρυωτάκεια, μια αίθουσα του δήμου παίρνει το όνομα του ποιητή, και είμαι προσκεκλημένος, εγώ και οι συντελεστές της ταινίας. Ούτε ο δήμαρχος, ούτε ο νομάρχης κρύβουν πως το σίριαλ έπαιξε σημαντικό ρόλο. Μέχρι τώρα υπήρχε η φοβία απέναντι σ' ένα συφιλιδικό, και τώρα βλέπουν πως είχε τη χαρά της ζωής... Χαίρομαι πάρα πολύ γι' αυτό».
«Το σενάριο σήμερα είναι πολύ φθηνό...»
Στιγμιότυπο από τα γυρίσματα του σίριαλ «Καρυωτάκης», με τον Τάσο Ψαρρά να δίνει οδηγίες στους ηθοποιούς. Τους βασικούς ρόλους ερμήνευσαν οι Δημο-σθένης Παπαδόπουλος (Καρυω-τάκης), Μαρία Κίτσου (Πολυδούρη), Γιώργος Αρμένης, Ηλίας Λογοθέτης, Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, Εκάβη Ντούμα. Στα γυρίσματα, σε Καλαμάτα, Σύρο, Γαλαξίδι, Πρέβεζα, Αθήνα, Παρίσι και Βουκουρέστι, συμμετείχαν επίσης και περίπου 3.000 κομπάρσοι.
Πώς βλέπεις την τηλεόραση σήμερα;
«Υποχρέωση της δημόσιας τηλεόρασης είναι να στηρίξει την ελληνική γραμματεία. Βλέπω διάφορες εκπομπές στα ιδιωτικά και είναι σαν να βλέπω το ίδιο πράγμα να παίζεται συνέχεια... Ωστόσο, δεν είμαι αφοριστικός. Εχω την αίσθηση ότι η τηλεόραση τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει λίγο, όσον αφορά την επιλογή των θεμάτων.
»Εχουμε δει και πολύ ωραία πράγματα που έγιναν στην ιδιωτική τηλεόραση. Και ο ALPHA και το MEGA έκαναν πολύ καλές προσπάθειες. Αλλά το πράγμα κάπου κόλλησε, την τελευταία διετία. Εδώ μπαίνουν οι μεγάλες ευθύνες της δημόσιας τηλεόρασης, να μην οπισθοχωρήσει. Το στίγμα θα το δώσει αυτή, αν κάνει μεγάλες και καλές παραγωγές.
»Τα ιδιωτικά είναι φοβισμένα, σε καλούπια, ακολουθούν την πεπατημένη. Προτιμούν να κάνουν προγράμματα με τη Μακρυπούλια, και δεν ξέρω 'γω τι, για να κάνουν 7-8% θεαματικότητα...»
Γιατί επέλεξες να γράψεις εσύ και το σενάριο στον «Καρυωτάκη»;
«Αν μπορούσε να γράψει κάποιος το σενάριο θα ήταν για μένα πολύ μεγάλη χαρά, γιατί έφαγα πάρα πολύ καιρό! Δεν υπάρχει πιο κοπιώδης δουλειά, που δεν πληρώνεται, απ' το σενάριο. Πρέπει κάποιος να ξέρει την ιστορία. Εκανα τεράστια έρευνα και μελέτη για να αποδώσω το κλίμα της εποχής. Ποιος σεναριογράφος θα μπορούσε να μπει σ' αυτήν την ιστορία, χωρίς εγώ να σπαταλάω ώρες να τον διορθώνω; Εγώ, κάθε τι που έγραφα ήξερα και πώς θα το γυρίσω. Σε όλες σχεδόν τις ταινίες μου εγώ γράφω το σενάριο.
»Αυτοί που γράφουν επαγγελματικά σενάριο δεν έχουν καμία σχέση μ' αυτό που θέλω να κάνω εγώ στο σινεμά. Το επαγγελματικό σενάριο το βλέπω στη τηλεόραση καθημερινά. Τι δουλειά έχω εγώ μ' αυτό; Γράφουν: "έλα, ρε μαλάκα... τι λες, ρε πούστη;". Εγώ δεν μπορώ να την πω αυτή τη λέξη. Φτήνια έναντι ενός νατουραλισμού, που υποτίθεται πως εκφράζει την κοινωνία. Εμένα δεν με ενδιαφέρει να την εκφράσει, με ενδιαφέρει να την ερμηνεύσει. Δεν έχω δει τη σημερινή σήψη της κοινωνίας να εκφράζεται ούτε από τη λογοτεχνία. Οι σημερινοί γραφιάδες δεν είναι παραμυθάδες. Εγώ θέλω έναν σύγχρονο Καραγάτση...
»Αν βρω ένα κείμενο καλό, για τον Δεκέμβρη του 2008 ας πούμε, να το δω. Δυστυχώς, το σενάριο είναι σήμερα φθηνό, πιο φθηνό κι από τη δουλειά ενός Πακιστανού που φυλάει πρόβατα...».
